Τα όνειρα αποτελούν ένα από τα πιο μυστηριώδη και συναρπαστικά πεδία μελέτης της ανθρώπινης ψυχολογίας και νευροεπιστήμης. Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι προσπαθούν να τα αποκωδικοποιήσουν από την αρχαιότητα, η σύγχρονη επιστημονική έρευνα έχει αρχίσει μόλις πρόσφατα να αποκαλύπτει τις βαθύτερες λειτουργίες και τους σκοπούς τους. Μια σημαντική θεωρία που αναδύεται από τη νευροεπιστημονική έρευνα είναι αυτή της συναισθηματικής επεξεργασίας. Σύμφωνα με αυτήν, τα όνειρα μπορεί να χρησιμεύουν ως ένας μηχανισμός του εγκεφάλου για τη διαχείριση των συναισθημάτων μας, ιδιαίτερα εκείνων που είναι δύσκολο να επεξεργαστούμε όταν είμαστε ξύπνιοι. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί συγκεκριμένα κέντρα που σχετίζονται με τη μνήμη και τα συναισθήματα, επιτρέποντας έτσι την απελευθέρωση των συναισθημάτων αυτών, κάτι που μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε καλύτερα το άγχος ή πιθανά τραύματα.

Όπως διαπιστώθηκε από πρόσφατη αμερικανική επιστημονική έρευνα, ο ύπνος  μετά τη μάθηση κάποιου νέου πράγματος βοηθά τον εγκέφαλο να θυμάται καλύτερα, εφόσον ο ύπνος συνοδεύεται με όνειρα. Η εν λόγω έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό βιολογίας «Cell Biology», επιβεβαίωσε προηγούμενες μελέτες νευροεπιστημόνων, οι οποίες είχαν δείξει ότι ο εγκέφαλος δεν «κοιμάται» την ώρα του ύπνου και ότι ο ύπνος βοηθά τον εγκέφαλο να απορροφήσει νέες πληροφορίες. Παράλληλα, η νέα έρευνα παρέχει μερικές από τις πρώτες πειραματικές ενδείξεις ότι ειδικότερα τα όνειρα βελτιώνουν την μαθησιακή διαδικασία και τη μνήμη.

Πολλές φορές βλέπουμε στα όνειρά μας αγαπημένα πρόσωπα που έχουν φύγει από τη ζωή και δεν είναι πλέον κοντά μας. Πώς εξηγεί η επιστήμη το γεγονός αυτό; Ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Swansea, Dr Mark Blagrove, απαντά: «Επιστημονικά δεν έχει αποδειχτεί οποιαδήποτε δυνατότητα επικοινωνίας με νεκρούς ενώ είμαστε ξύπνιοι. Η επιθυμία όμως να δούμε για μια ακόμη φορά το αγαπημένο μας πρόσωπο που έχει πεθάνει, είναι τόσο μεγάλη που είναι πιθανό να επηρεάζει τα όνειρα μας. Πέρα από την επιθυμία όμως υπάρχει και η δύναμη της συνήθειας, η καθημερινότητα που βιώναμε με τα πρόσωπα αυτά και η οποία ίσως έρχεται στον ύπνο μας με την μορφή αναμνήσεων. Όταν ξυπνήσουμε από αυτό το όνειρο έχουμε ανάγκη να δεχτούμε ότι δεν ήταν δημιούργημα του μυαλού μας αλλά συνάντηση -έστω ονειρική- με τον δικό μας άνθρωπο».

Αν και όλοι μας βλέπουμε όνειρα, αρκετοί άνθρωποι θεωρούν ακατόρθωτο να θυμηθούν τι είδαν το πρωί. Για να καταστεί εφικτό κάτι τέτοιο, απαιτείται υπομονή και υπομονή, ενώ μπορούν να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση αυτή και μερικές απλές συμβουλές, τις οποίες θα παραθέσουμε παρακάτω. Κατ’ αρχάς, θα ήταν καλό να προσπαθούμε πάντα να έχουμε σαν τελευταία σκέψη πριν κοιμηθούμε ότι το πρωί πρέπει να θυμόμαστε το όνειρό μας (αυθυποβολή). Αυτή η θετικότητα είναι το πρώτο βήμα για να πετύχουμε το στόχο μας.